تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی یکی از راهکارهای جلوگیری از انتشار آلاینده‌های صنعتی است. صنعت نساجی یکی از صنایع مهم تولید کننده فاضلاب صنعتی است. این صنعت به دلیل حجم پساب صنعتی بالا و وجود عوامل مضر محیط زیستی که در ادامه ذکر خواهد شد از صنایع قابل توجه در تصفیه فاضلاب صنعتی به شمار می رود. پیشرفت و توسعه تکنولوژی در جوامع صنعتی و در حال رشد از یک سو برای مردم آن جوامع رفاه و آسایش به ارمغان آورده است.
ولی از جنبه دیگر صدمات و ضررهایی به محیط زیست آنها وارد نموده است. برخی از صدمات، فاجعه آفرین است و در بیشتر موارد امکان جبران ضایعات وارده به اکوسیستم پیرامونی را ناممکن ساخته است. کلیه صنایع به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم و با شدت و ضعف نیاز به آب دارند. آب مصرفی صنایع با توجه به نوع صنعت و نوع محصول تولیدی تقریبا باید آب تمیزی باشد و مقدار و حجم مصرفی آن در بعضی صنایع از جمله صنایع نساجی خیلی زیاد می باشد. محصول جانبی صنایع نساجی عموماً آبی آلوده با بار آلودگی خیلی بالا نسبت به آب مصرفی خواهد بود. لذا می توان نتیجه گرفت که صنعتی شدن جوامع ناخواسته محصولی به جامعه هدیه خواهد داد که همانا آب های آلوده یعنی پساب های صنعتی است.
آسیب‌های نادیده گرفتن تصفیه فاضلاب نساجی
آب های آلوده صنایع نساجی علاوه بر اینکه زندگی موجودات زنده را به خطر می‌اندازند با ورود به آب های سطحی و زیرزمینی باعث مریضی و مرگ و میر هزاران انسان در کوتاه مدت و یا دراز مدت شده و خواهد شد. خوشبختانه طبیعت یعنی اتمسفر، دریاها، رودخانه ها، جنگل ها، مراتع قدرت پالایش مواد آلاینده را در ذات خود دارند. ولی متاسفانه وقتی حجم و مقدار این مواد بیش از ظرفیت و تحمل این سیستم های تصفیه طبیعی باشد باعث بهم خوردن تعادل آن ها گردیده و تخریب و نابودی آن ها را موجب خواهد شد. این مساله به وضوح در مناطق صنعتی پرجمعیت در دریاچه ها و رودخانه ها و جنگل های اطراف آن ها مشهود است.
انواع آلاینده‌های صنایع نساجی
آلاینده هایی که وارد آبراه های سطحی و زیرزمینی می گردند را به دو گروه اصلی تقسیم می‌کنند. شناخت این آلاینده‌ها کمک می‌کند تا روشهای به کار گرفته برای تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی بهینه‌تر باشند. به طور کلی دو نوع آلاینده صنایع نساجی وجود دارد:
- آلاینده های غیرقابل تجزیه بیولوژیکی nonbiodegradable
- آلاینده های قابل تجزیه بیولوژیکی Biodegradable
بطور کلی آلاینده ها در صورتی که بدون عملیات اولیه یعنی تصفیه مقدماتی وارد سیستم رودخانه و یا مسیر دریافت کننده طبیعی گردند به مرور تغلیظ گردیده و حیات فعال و زنده موجود در آن سیستم ها را از بین برده و نابود خواهند کرد. آلاینده هایی که وارد آب می شوند بطور کلی باعث کاهش اکسیژن محلول در آب ها می گردند. علاوه بر آن مواد معلق و کلوییدی مانند مواد رنگزا، چربی، روغن، اسیدها و بازها ترکیبات فلزی واسطه و….. باعث نابودی موجودات زنده در آن ها می گردند.
در میان صنایع مختلف صنعت نساجی به علت مصرف زیاد آب، حجم زیادی از پسابِ حاوی مواد شیمیایی را تولید می‌کند. با توجه به تنوع مواد اولیه و شیوه‌ی رنگرزی طیف بسیار متنوعی از آلودگی‌ها در پساب نساجی وجود دارد. این پساب ها به علت دارا بودن موارد رنگزای گوناگون، سطح فعال ها، روغن ها و …. دارای بار آلودگی خیلی بالایی هستند. اگر این پساب ها که در فرایندهای مختلف تولید بوجود می آیند را بدون تصفیه و پاکسازی لازم به آبراه های پیرامون دفع نمایند باعث آلودگی این آب ها میشود. و صدمات جبران ناپذیری به منابع آبی منطقه و کشور وارد خواهند کرد که تاوان آن را نسل های حاضر و نسل های آینده باید بپردازند.
ویژگی‌های عمومی فاضلاب نساجی و تأثیر آن بر محیط
به طور کلی پساب و فاضلاب نساجی چند ویژگی عمده دارد:
- حجم زیاد
- رنگین بودن
- دمای بالا
رنگین بودن پساب های نساجی در نتیجه حضور مواد رنگزا علاوه بر سمی بودن و سرطان زا بودن دسته هایی از آن ها، مشکلاتی از منظر حس زیبایی دوستی ایجاد می نمایند. یعنی اینکه انسان هایی که شاهد جریان آب رنگین و چرکین در محیط پیرامون خود هستند دچار شوک های روانی خواهند شد. و حس زیبایی دوستی آنها صدمه خواهد دید. در ضمن، رنگین بودن آنها باعث کاهش نفوذ نور خورشید به لایه های داخلی آب های سطحی میشود. در پی آن تداوم پدیده فوق العاده مهم فتوسنتز در آبها متوقف خواهد شد.
گرم بودن این پساب ها بعلت فرایندهای مختلف تولید شستشو، آهارگیری، رنگرزی و …. باعث کاهش اکسیژن محلول در آب های ورودی شده و در نتیجه اکوسیستم موجودات زنده بهم خواهد خورد. سایر مواد شیمیایی مصرفی نظیر انواع مواد فعال سطحی کاتیونیک، آمفوتر، آنیونیک نانیونیک که به فراوانی در این صنعت مصرف می شود نیز موجب تخریب محیط زیست میشود. همچنین ترکیبات آلی کلردار، روغن ها، حلال های آلی، الکترولیت ها و نمک های فلزات واسطه و …. باید بصورت جداگانه بررسی گردند.
راهکار برای جلوگیری از تخریب محیط زیست
به نظر می رسد برای جلوگیری از تخریب محیط زیست در مرحله اول باید تمام کارخانجات نساجی اقدام به ساخت تصفیه خانه نمایند. با این کار تا حد امکان از ورود مواد آلاینده در غلظت های بالا به آبراه ها جلوگیری میشود. روش های متعددی در این راستا در دنیا اجرا گردیده و در حال عمل و کارکردن می باشد. بدلیل گران بودن روش های تصفیه فاضلاب نساجی باید تفکر استفاده دوباره از آب و مواد موجود در پساب ها یعنی بازیابی و مصرف دوباره مواد موجود در پساب ها مورد توجه قرار بگیرد. تا بتوان تا حدودی بارهای مالی را بر این صنایع کاهش داد. با تصفیه پساب نساجی مشکلات زیست محیطی ناشی از آن ها را نیز می‌توان حل نمود. بطور کلی به چهار موضوع در این راستا باید توجه کرد:
- بازیافت
- مصرف دوباره
- کاهش مواد آلاینده
- اصلاح مواد بازیافتی
آلودگی در صنایع نساجی و بررسی فرآیندهای تولید آلودگی
مشکل اصلی آلودگی در صنعت نساجی آلودگی آب است. هر چند که سایر آلودگی ها نظیر آلودگی هوا ناشی از تبخیر مواد شیمیایی آلی و ورود الیاف کوتاه و پرزها و غیره در نتیجه فرایند مکانیکی به هوای سالن ها و همچنین آلودگی صدا را هم نباید از نظر دور داشت ولی آلودگی عمده و واضح تولید پساب آلوده می باشد. که در مرحله اول بازیافت آب و سایر مواد شیمیایی عمل کرده و تغییر شکل داده و عمل نکرده در این پساب از اهمیت بالایی برخوردار هستند. به دلیل اینکه بعضی از این مواد از طریق تجزیه بیولوژیکی اجزیه نمی‌شوند، انباشت آن ها در سیستم های آبی طبیعی و مصنوعی مشکل زا خواهد بود. آلودگی های مهم و قابل توجه که بایستی از طریق تصفیه فاضلاب نساجی آنها را از بین برد عبارتند از:
- آلاینده های طبیعی (خس، خاشاک، …) روغن ها و گریس ها بر روی الیاف پنبه و پشم.
- مواد شیمیایی افزوده شده و یا جدا شده در فرایندهای گوناگون.
- پرزهای الیاف کوتاه جدا شده از الیاف اصلی و منسوجات در فرایندهای مختلف مکانیکی و شیمیایی.
منابع اصلی آلودگی آب در صنعت نساجی
تصفیه فاضلاب نساجی به دلیل تنوع مواد آلی، شیمیایی و طبیعی بسیار پیچیده است. پساب صنایع صنعتی شامل طیف بسیار گستردهای از مواد میشود. الیاف مصنوعی پشم پنبه، مخلوط الیاف طبیعی و مصنوعی آهارگیری، شستشو، رنگرزی، کربونیزاسیون، مرسریزاسیون ،چاپ، نمدی کردن، سفیدگری، تکمیل، رنگرزی، تکمیل چاپ مواد رنگزا در نساجی یکی از فرایندهای تر می باشد و در صنایع نساجی منشا آلودگی آن فرایند رنگرزی است.
رنگرزی یکی از عملیات تکمیل شیمیایی است که به سرعت در حال تغییر می باشد. این تغییر نه تنها در مواد رنگزا بلکه در نوع الیاف و همچنین در فرایندهای رنگرزی پدید می‌آید. وجود تنوع فوق العاده در مواد رنگزا که تعداد آن هایی که در کالر ایندکس گزارش شده از مرز 8000 نیز گذشته است. تعدادی بی شمار از آن هم توسط کمپانی ها با تغییر جزیی و کلی تولید می گردد که گزارش نگردیده اند. بطور کلی هر ساله شاهد تولید رنگزاهای جدید برای رنگرزی الیاف گوناگون می باشیم این تنوع در رنگزاها نکته ای است که درخواست بازار در آن دخالت دارد.
یعنی روحیه تنوع طلبی جوامع صنعتی و بالا بودن استاندارد جوامع پیشرفته نیاز به رنگزاهای جدید را هر روز بیشتر می نماید. این رنگزاها طوری طراحی و ساخته می شوند که در مقابل عوامل جوی نظیر نورخورشید و نور ماوراءبنفش- ازن- اکسید ازت متبلور در هوا و دیگر عوامل جوی مقاوم و بطور کلی غیرقابل تجزیه و تخریب بیولوژیکی باشند. به دلیل دارا بودن این خواص کلیه روش های متداول تصفیه کارآرایی لازم را در حذف این مواد از پساب های نساجی را ندارند. لذا برای تصفیه فاضلاب نساجی باید راهکارهای پیچیده و تخصصی‌تری را به کار بست.
معضلات استفاده از رنگزاها
یکی از معضلات اصلی به هنگام تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی حذف رنگزاها از پساب‌هاست. در مورد یک رنگزا دارا بودن ارزش رنگی بالا یعنی قابلیت جذب بالا برای الیاف و کالا و همچنین مقاومت در برابر عوامل جوی یک امتیاز محسوب میشود. ولی وقتی این مواد بصورت جزیی در پساب باقی می مانند مشکلات محیط زیستی ایجاد می‌کنند که به آسانی قابل حل نمی باشند. هر چند که امروزه تلاش می شود رنگزاهایی به بازار تحت نام دوست دار محیط زیست ارایه گردد ولی تاکنون چندان موفق نبوده است. بعلاوه مواد دیگر که در حمام رنگرزی به همراه موادرنگزا مورد استفاده قرار می گیرند نیز مشکلات را برای فرایند تصفیه از جمله تصفیه بیولوژیکی ایجاد می نمایند.
در این راستا کریرهایی نظیر متیل نفتالین- کلروبنزن ها و دی فنیل، ارتوفنیل و بنزیل الکل ها که برای افزایش سرعت رنگرزی پیشنهاد می شوند بعد از عملیات رنگرزی به پساب وارد می گردند. این مواد غیرقابل تجزیه بیولوژیکی و مشکل زا می باشند. به طور کلی می توان گفت که مواد فعال سطحی مصرفی در این فرایند از شوینده گرفته تا انواع مواد فعال سطح گوناگون که برای اهداف معین نظیر امولسیون کننده ها، یکنواخت کننده ها، دیسپرس کننده ها و غیره …. بدلیل غیرقابل تجزیه بیولوژیکی بودن مشکلات عدیده را موجب می شوند. علاوه بر مواد آلی ذکرشده مواد معدنی، اسیدها، بازها و نمک ها و مواد کمپلکس کننده نیز در پساب ها باقی می ماند. این مواد مزاحمت و مشکلات بسیاری را در فرایند تصفیه پساب های نساجی ایجاد می‌کنند. که در صورت ورود به آبراه ها موجب صدمات جبران ناپذیر به موجودات آبزی می گردند.
پساب‌های رنگین حاوی مواد رنگزا از دو طریق وارد محیط زیست می شوند:
- ضایعات تولید کننده
- پساب کارخانجات مصرف کننده
طبیعت پساب رنگرزی
پساب رنگرزی بسیار پیچیده است و اغلب حاوی طیف وسیعی از مواد رنگزا و سایر مواد کمکی مثل انواع دیسپرس کننده ها، یکنواخت کننده ها، کریرها، نمک ها، اسیدها، قیلیایی ها و گاهی فلزات سنگین می باشند. در تصفیه فاضلاب نساجی لازم است موارد سمیت، قابلیت تجزیه بیولوژیکی و قابلیت تجمع در بدن موجودات زنده در نظر گرفته شود. درنقاطی که پساب ها نهایتا به آب های سطحی تخلیه می شوند، لازم است تاثیر مواد شیمیایی بر منابع مورد استفاده آشامیدن، پرورش ماهی، آبیاری مزارع و نوشیدن احشام بررسی گردد. برجسته ترین این مواد شیمیایی مواد رنگزا هستند که علاوه بر تاثیر شیمیایی بر محیط زیست با رنگین نمودن پساب ضمن کاهش زیبایی، با کم کردن انتقال نور و کاهش اکسیژن محلول در آب با جلوگیری از عمل فتوسنتز مانعی جهت رشد ارگانیزم ها می شود.
اهمیت حذف مواد رنگزا در تصفیه فاضلاب نساجی
مواد رنگزایی که در صنایع نساجی مصرف می شوند دارای دو خصوصیت بارز می باشند: اول تمایل جذب برای محدوده ای از زمینه ها و دوم پایداری و ثبات در برابر آب، نور و گازهای مختلف؛ این خصوصیات تاثیرات مواد رنگزا بر محیط زیست را به یک محدوده وسیع گسترش می دهد. همانگونه که قبلا نیز شرح داده شد، در فرآیندهای رنگرزی اتصالات بین مواد رنگزا و لیف به طور 100 % برقرار نمی گردد. بنابراین همیشه در مایعات شستشو و یا در آب اضافی فرآیندهای رنگرزی مقادیری مواد رنگزا دیده می شود. میزان جذب مواد رنگزا به نوع، عمق، شید و روش رنگرزی آنها، نسبت به مایع به کالا و … بستگی دارد.
مقادیر جذب شده بین40- 50% ماده رنگزا به عنوان طبقه اضطراری نامیده می شود که شایان توجه می باشد. این مقادیر در رنگرزی سلولز با مواد رنگزای راکتیو به صورت معنی دار ظاهر می گردد. از طرفی مشاهده گردیده که پساب کارخانه هایی که مورد تصفیه قرار می گیرند نیز هنگام تخلیه کاملا بی رنگ نیستند به طوری که میزان مواد رنگزا در پساب تصفیه شده به غلظت و فام آنها بستگی دارد. بعضی از مواد رنگزا نظیر بنزیدین و بتا نفتیل آمین و مواد رنگزای بسیار زیاد دیگری که جهت استفاده برای مواد غذایی و بعضی از مواد رنگزای Asolvent dye, Direct Blue یا لوازم آرایشی بکار برده می شدند مانند هیدروفوبیک سرطان زا هستند.
از طرف دیگر مواد رنگزای آزو با کمترین گروه سولفات سدیم در هر طرف از اتصال آزو خطر چندانی برای سلامتی انسان ندارند. این نتایج عموما بیان کننده این هستند که این مواد رنگزا آمین های حلقوی سمی تولید می کنند. لذا در تصفیه فاضلاب نساجی باید این مواد سمی و خطرناک را از پساب‌ها حذف کرد.
پساب های صنایع نساجی
صنایع نساجی یکی از بزرگترین مصرف کنندگان آب هستند. در این صنایع به علت تنوع روش های تولید، پساب مختلفی که از نظر کیفیت شیمیایی و از نظر کمیت تفاوت زیادی با یکدیگر دارند، تولید می گردد. صنایع نساجی از جنبه الیاف تنوع زیادی دارند. نوع الیاف و نوع مواد رنگزا مستقیماً بر فرایند و روش تصفیه فاضلاب نساجی تأثیرگذارند. صنایع نساجی از نظر الیاف به دسته های زیر تقسیم می شوند :
- الیاف طبیعی حیوانی مانند پشم
- گیاهی مانند پنبه
- الیاف مصنوعی
- ترکیب طبیعی و مصنوعی
مهمترین مواد مورد استفاده در صنایع نساجی
مهمترین موادی که در صنایع نساجی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:
- اسیدهای مصرفی و آلی مثل سولفوریک اسید و استیک اسید.
- مواد قلیایی مانند سود و پتاس.
- مواد سفیدکننده مانند آب اکسیژنه و ترکیبات کلردار.
- املاح اسیدهای معدنی مانند سولفات سدیم و کلرید سدیم.
- مواد آهاری مانند نشاسته و پلی وینیل الکل.
- انواع رزین ها، حلال های آلی، مواد فعال سطحی، مواد رنگزا و سیلیکات ها.
مسائل مربوط به پساب به دلیل استفاده از مواد پیچیده می شود. این مواد با وجود اینکه چندان سمی نیستند اما در لیست مواد مشکل زا آورده می شوند. حتی مواد بی ضرر مانند سولفات ها نیز جزء مواد مشکل زا هستند. چرا که بر جداره های سیمانی اثر منفی دارند. و مواد سیمانی را دچار خوردگی می‌کنند.
همانطور که ملاحظه می شود با توجه به تنوع مواد اولیه مصرفی در صنعت نساجی باید انتظار داشت پساب حاصل از این صنایع از کیفیت بسیار پیچیده ای برخوردار باشند. از این رو به همان مقدار نیز تصفیه فاضلاب نساجی پیچیده‌تر است.
انواع پساب های نساجی
برای طراحی و اجرای بهترین پکیج تصفیه فاضلاب نساجی لازم است پساب‌های تولید شده در صنایع نساجی به خوبی شناخته شود. برخی از انواع پساب‌ها به صنایع وابسته به نساجی مربوط می‌شوند. مثلاً لباس‌های سنگ شور شده، پساب‌هایی تولید می‌کنند که ناشی از مواد شیمیایی مورد استفاده برای سنگشو کردن است. لذا تصفیه فاضلاب سنگشویی نیز قواعد و مراحل خاص خود را دارد. مهمترین مراحل تولید صنعتی در نساجی و پساب های تولیدی در هر قسمت به شرح زیر می باشند:
1) شستشو: پساب حاصل از شستشوی مواد اولیه نساجی (مانند الیاف پشم، پنبه و الیاف مصنوعی) یکی از آلوده ترین پساب های تولیدی در این صنعت می باشد. در این پساب موادی از قبیل خار و خاشاک، چربی و روغن، واکس، شوینده ها، اسید یا قلیا و مواد بیولوژیک دیده می شوند. پساب شستشو در نساجی نه تنها از آلودگی خیلی بالایی برخوردار است، بلکه از نظرکمیت نیز قابل توجه است
2) سفیدگری: پساب های سفیدگری محتوی باقیمانده مواد سفید کننده مانند ترکیبات کلردار و آب اکسیژنه است و مواد اکسید کننده، قلیایی و اسیدی نیز در این پساب ها دیده می شود.
3) مرسریزاسیون: پساب این مرحله که فقط بر روی الیاف سلولزی با استفاده از سود یا آمونیاک تولید می گردد به شدت قلیایی است.
4) رنگرزی: چون مواد رنگزای مصرفی در صنایع نساجی بسیار متنوع هستند و ترکیب آنها نیز در حال تغییر بوده و ترکیبات جدید مواد رنگزا نیز در نساجی بکار گرفته می شوند، پساب رنگرزی از نظر کیفیت شیمیایی ترکیب پیچیده ای دارد و این پیچیدگی باعث گردیده که تصفیه آن نیز با مشکلاتی مواجه شود.
اهمیت مواد رنگزا در تصفیه فاضلاب نساجی
بعضی از انواع مواد رنگزا حاوی ترکیبات فلزی مانند مس، کروم، کبالت و غیره هستند که وجود آن ها در پساب رنگرزی بر پیچیدگی تصفیه آن می افزاید. در اکثر موارد لازم است جداسازی کروم از پساب ها را قبل از اختلاط پساب رنگرزی با سایر پساب ها انجام داد و مخصوصا از ورود کروم به قسمت تصفیه بیولوژیکی جلوگیری کرد.
5) چاپ: این پساب محتوی مقادیر زیادی مواد رنگزا و انواع رنگدانه هاست، منابع اصلی تولید پساب چاپ، شستشوی شابلون ها و شستشوی مواد رنگزا و رنگدانه های باقیمانده بر روی منسوجات است.
6) تکمیل: در قسمت تکمیل معمولا از انواع آهار نشاسته ای، مواد ضد آب، ضد آتش، ضد بید، و مواد آنتی استاتیک استفاده می گردد و مقادیری از این مواد همواره در پساب تکمیل وجود خواهند داشت. پساب تکمیل همانند پساب رنگرزی و چاپ از تنوع زیاد مواد موجود در آن برخوردار است.
ممکن است مراحل دیگری نیز علاوه بر موارد ذکر شده در صنعت نساجی وجود داشته باشند ولی مهمترین فرآیندها در تولید پساب همان هایی هستند که در بالا ذکر شدند.در بین هر یک از مراحل نام برده بالا معمولا یک مرحله شستشو قرار دارد.
کیفیت پساب های نساجی
معمولا در پساب نساجی موارد زیر دیده می شود :
1- رنگزاهای پیوند نداده با الیاف که قبلا مورد بررسی قرار گرفتند.
2- مواد معلق که ممکن است ناشی از مواد اولیه شیمیایی بکار رفته در صنعت نساجی باشند. مواد معلق در پساب نساجی به صورت ریز و در برخی موارد درشت و کلوییدی دیده می شوند و در اکثر موارد رنگزای باقیمانده در پساب را نیز شامل می گردند.
3- BOD : مانند پشم و پنبه و یا مصرف مواد رنگزای مختلف و باقی ماندن قسمتی از آن ها در پساب حاصل می شود.بسته به نوع مواد اولیه مصرفی در روش های نساجی مقدار آن بسیار متفاوت است و به طور معمول BOD در پساب شستشوی پشم وجود خواهد داشت. گاهی اوقات بیشترین مقدار BOD پساب های ناشی از شستشوی منسوجاتی است که با بعضی از انواع مواد رنگزا رنگرزی شده اند.
4- درجه حرارت: اغلب پساب های تولیدی صنایع نساجی بالا است؛ حرارت بالا ممکن است مانع فعالیت مناسب باکتری ها در تصفیه بیولوژیکی پساب گردد. از این رو تعدیل حرارت پساب قبل از هر عمل تصفیه ای ضرورت دارد.
مواد آلی و شیمیایی موجود در پساب نساجی
5- ازت و فسفر در پساب نساجی حاصل از مصرف مواد پاک کننده است. ازت ممکن است به عنوان ترکیب مواد رنگزا نیز موجود باشد. که از طریق شستشوی منسوجات رنگرزی شده داخل پساب می شود. وجود ازت و فسفر در پساب نساجی از نظر بهبود روش های بیولوژیکی از اهمیت خاصی برخوردار است؛ چنانچه مقادیر این مواد در روش تصفیه بیولوژیکی از نظر فعالیت حیاتی باکتری ها کافی نباشد، افزایش مصنوعی آن به محیط تصفیه پساب ضروری است.
6- فلزات سنگین ممکن است در پساب های نساجی که برای رنگرزی از مواد رنگزای محتوی فلزاتی نظیر کروم و مس استفاده می کنند دیده می شود. چون ورود این مواد در واحدهای تصفیه بیولوژیکی باعث مسمومیت باکتری ها خواهد شد. لذا حذف و یا کاهش آن ها در پساب رنگرزی یا مخلوط پساب ها ضروری به نظر می رسد.
7- اسید و قلیا نیز در بعضی شرایط رنگرزی در نساجی به کار می روند و ورود آن ها به پساب هایی که از شستشوی منسوجات بدست می آیند اجتناب ناپذیر است؛ بنابراین تنظیم pH پساب قبل از عملیات تصفیه باید انجام گیرد.
8- مجموع املاح محلول در پساب های نساجی که در فرآیندهای خود املاح اسیدی یا قیلیایی به عنوان مواد اضافه می شوند یا به علل دیگر اضافه می شوند بالاست.
مراحل تصفیه فاضلاب نساجی
بر اساس تجربیات موجود در اکثر موارد تصفیه فاضلاب نساجی در سه مرحله انجام میشود:
- مقدماتی
- ثانویه
- پیشرفته
عبارت مقدماتی (اولیه) مربوط به اعمال تصفیه فیزیکی، ثانویه مربوط به اعمال تصفیه شیمیایی و بیولوژیکی و مرحله سوم مربوط به ترکیب هر سه روش می باشد. باید یادآور شدکه این عبارت اختیاری بوده و در اکثر موارد بی اهمیت می باشد.
تصفیه مقدماتی فاضلاب نساجی
عملیات معمول در تصفیه مقدماتی شامل سرند کردن و یکنواخت سازی می باشد که در نتیجه آن یک جریان با بار هیدرولیکی، آلودگی و حرارتی ثابت و تنظیم pH به مجاری فاضلاب تخلیه می گردد. در صورت تخلیه پساب در آب های سطحی یا چاه ها علاوه بر عملیات فوق، انجام تصفیه تا رساندن سطح آلودگی به محدوده ای که خطری برای محیط زیست تلقی نشود، الزامی است. این عملیات را تصفیه ثانویه می نامند.
تصفیه ثانویه فاضلاب نساجی
تصفیه ثانویه حداقل درجه ای است که در ارتباط با تخلیه پساب تصفیه شده به آب های سطحی اخیرا توسط سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا تاکید و مورد قبول واقع شده است. در نتیجه به خاطر انبوه فراوان لجن تولید شده و به خاطر شرایط جدیدی که باید برای تصفیه فاضلاب به کمک زمین و استفاده مجدد از فاضلاب در نظر گرفت، مطالعات گسترده ای در مورد دفع پساب و لجن صورت گرفته است. بعلاوه به خاطر بالا رفتن سطح تصفیه و نیاز شدید زمین های بایر به آب، انتظار می رود که به استفاده مجدد از پساب تصفیه شده تمایل بیشتری نشان داده شود.
با توجه به مطالعات انجام شده روی پساب های نساجی این پساب ها از لحاظ ماهیت ، حاوی هر دو نوع ماده قابل تجزیه بیولوژیکی و غیرقابل تجزیه بیولوژیکی می باشند. با توجه به اینکه فرآیندهای شیمیایی تصفیه پساب اغلب گران هستند و اینکه در تصفیه بیولوژیکی علاوه بر اکسیداسیون، برخی از آلاینده های پساب در اثر جذب و هضم بیولوژیکی قابل حذف هستند، روش های تصفیه بیولوژیکی به صورت جز لاینفک تصفیه ثانویه درآمده است. از طرفی به دلیل وجود موادی از قبیل رنگینه ها که غیرقابل تجزیه بیولوژیکی هستند، تصفیه بیولوژیکی به تنهایی برای رسیدن به محدوده قابل قبول برای دفع کافی نمی باشد. به عنوان روش مکمل تصفیه بیولوژیکی، تصفیه شیمیایی (انعقاد و جداسازی) مجددا به دلیل قیمت ارزان و قابلیت های زیادحذف آلودگی ها مورد استفاده قرار می گیرد.
تصفیه پیشرفته فاضلاب نساجی
مشخصه تصفیه پیشرفته فاضلاب نساجی، بالا بودن هزینه های اجرایی و کاربردی و حذف تقریبا کامل آلاینده های موجود در پساب می باشد. به طوریکه پساب عبوری از این فرآیندها قابل استفاده مجدد خواهد بود. به علت هزینه های بالا، این فرآیندها در آخرین مراحل تصفیه قرار می گیرند تا حتی الامکان آلاینده ها با مکانیزم های ارزان تر حذف شده باشند. این فرآیندها شامل جذب توسط کربن فعال، اکسیداسیون شیمیایی (محلول کلرین، ازون و هیدروژن پراکسید)، فرآیندهای غشایی (اسمز معکوس، اولترافیلتراسیون، نانوفیلتراسیون و میکروفیلتراسیون)، تعویض یون و تصفیه الکتروشیمیایی می باشد.
در برخی از جوامع، تصفیه خانه ها بگونه ای طرح ریزی و استقرار یافته اند که بخشی از پساب تصفیه شده را بتوان در زمین به طرق مختلف از جمله آبیاری، استفاده به عنوان سیستم خنک کننده تاسیسات صنعتی و تغذیه سفره زیرزمینی تخلیه نمود. انتظار می رود این تمایل در آینده بیش از پیش مد نظر باشد. واضح است در بسیاری از جوامع که آب های تازه موجود تکاپوی نیازهای ضروری را نمی کند. آب های یکبار مصرفی که از تاسیسات شهرها جمع آوری شده نباید به عنوان فاضلاب تلقی گردند، بلکه باید به عنوان یک منبع جدید بدان نگریست. در صورتیکه در سایر نقاط کشور این کمبود آب احساس شود، این ایده بیشتر جامه عمل به خود می پوشاند.
روشهای حذف رنگ در تصفیه فاضلاب نساجی
در تصفیه فاضلاب نساجی روش های مختلفی برای حذف رنگ وجود دارد. سه روش متداول عبارتند از تصفیه فاضلاب به روش انعقاد و لخته سازی، تصفیه بیولوژیکی و تصفیه الکتروشیمیایی
انعقاد و لخته سازی
فرایند انعقاد و لخته سازی با اینکه باعث کاهش جزیی رنگ از فاضلاب نساجی میشود اما به طور گستردهای برای حذف رنگ و COD مورد استفاده قرار گرفته است. این فرایند به شدت تحت تاثیر pH و نوع لخته سازی در طول فرایند انعقاد است. فرایند انعقاد با کاهش پتانسیل زتا در سطح ذرات سبب تجمع ذرات لخته یافته در طول فرایند میشود. به علت محلول بودن اکثر رنگزاهای نساجی، استفاده از مقدار دوز منعقد کننده نیز افزایش مییابد و باعث افزایش هزینه نیز میشود. همچنین بازیابی ماده منعقد کننده بسیار مشکل و هزینه‌بر است. و در نهایت باعث افزایش جامدات محلول در پساب میشود. استفاده از منعقدکننده‌های متداول از جمله آلوم، سولفات فرو و PAC برای حذف رنگ از طریق تصفیه فاضلاب نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین کلرید منیزیم نیز به عنوان منعقد کننده برای رنگزدایی با مکانیسمی بر اساس خنثی سازی بار مورد استفاده قرار گرفته است.
روش های بیولوژیکی
در تصفیه فاضلاب نساجی از شیوه‌های بیولوژیکی هم استفاده میشود. منتها این روش صرفاً برای موارد خاص کاربرد دارد و مستقیماً به نوع پساب‌ها بستگی دارد. روشهای بیولوژیکی عمدتاً برای تجزیه و از بین بردن پساب‌های غیر آلی به کار می‌رود. در این روش از میکروارگانیسم‌ها برای از بین بردن مواد غیر آلی معلق در پساب نساجی استفاده میشود.
روشهای الکتروشیمیایی
فرایندهای الکتروشیمیایی روشهای بسیار مناسب برای جلوگیری و تصفیه و پالایش آلودگی های زیست محیطی می باشند. در سه دهه اخیر تلاش های بسیاری برای ارتقا فرایندهای تصفیه با فرایندهای الکتروشیمیایی برای حذف آلاینده های خطرناک در محیط های آبی شده است. مهمترین مزیت این تکنیک ها سازگاری با محیط زیست است. به این دلیل که واکنشگر اصلی در این فرایندها تنها الکترون ها می باشند. بنابراین از این روش ها به عنوان فرایند پاک یاد می شود. از دیگر مزایای این فرایندها می توان به تطبیق پذیری این فرایندها در شرایط مختلف ذکر کرد. همچنین عدم به کارگیری مواد شیمیایی به طور مستقیم نیز از مزیت های این روش است. برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد روش انعقاد و شناورسازی الکتریکی به عنوان روش الکتروشیمی پیشنهادی شمیم شریف اینجا کلیک کنید.
نتایج تصفیه فاضلاب نساجی شمیم شریف
پکیج تصفیه فاضلاب نساجی شمیم شریف
پکیج تصفیه فاضلاب نساجی شمیم شریف شامل تصفیه به روش الکتروشیمیایی است. این روش نسبت به شیوه‌های دیگر جدیدتر و کارآمدتر است. با کمک پکیج تصفیه الکتروشیمیایی می‌توانید تا حد زیادی از تصفیه‌ی پساب نساجی و رنگرزی مطمئن شوید. در این روش آلاینده‌های خطرناک تا حد قابل قبولی حذف می‌شوند.
قیمت پکیج تصفیه فاضلاب نساجی
قیمت پکیج تصفیه فاضلاب نساجی به عوامل مختلفی بستگی دارد. عواملی مثل حجم پساب تولید شده، نوع رنگ و منسوجات تولیدی کارخانه و حتی میزان فضای خالی کارخانه برای راه‌اندازی تصفیه‌خانه از مواردی هستند که بر قیمت پکیج تصفیه فاضلاب نساجی تأثیرگذارند. لذا برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر و همچنین قیمت دیگر محصولات مانند ازن ژنراتور پیشنهاد می‌کنیم ابتدا با کارشناسان فنی شمیم شریف مشورت کنید و در صورت نیاز پس از بازدیدهای میدانی نسبت به سفارش این پکیج‌ها اقدام نمایید.
تماس جهت استعلام قیمت پکیج تصفیه فاضلاب نساجی
برای اطلاع از آخرین قیمت پکیج تصفیه فاضلاب نساجی می‌توانید با شماره‌های زیر تماس بگیرید. توجه داشته باشید نوسانات قیمت در چند سال اخیر بسیار زیاد بوده است. لذا به دلیل نوسان زیاد قیمت مواد اولیه و برخی از تجهیزات و دستگاه‌ها، ممکن است قیمت‌ها حتی به صورت هفتگی هم تغییر کنند. لذا پیش از سفارش حتماً مجددا استعلام قیمت نمایید. همکاران ما در واحد فروش و پشتیبانی آماده‌اند تا در زمینه‌ی خرید پکیج تصفیه فاضلاب نساجی، دریافت اطلاعات تکمیلی و سایر مسائل مربوطه به شما مشاوره بدهند. استفاده از مشاوره همکاران ما کمک می‌کند تا بتوانید با دید بازتر، پکیج مورد نظر خود را انتخاب کنید.